- 08 Th4, 2025
- 0 Comments
- 14 Mins Read
Dị ứng thức ăn ở trẻ nhỏ là một trong những tình huống khiến ba mẹ không khỏi lo lắng, thậm chí lúng túng khi lần đầu đối diện. Đặc biệt ở giai đoạn bé còn quá nhỏ, chưa thể tự nói lên cảm giác hay mô tả rõ ràng những gì đang xảy ra với cơ thể, việc phát hiện kịp thời các dấu hiệu dị ứng lại càng trở nên khó khăn hơn.
Có những biểu hiện ban đầu như nổi mẩn đỏ, tiêu chảy, ho hay sốt nhẹ rất dễ khiến ba mẹ nhầm lẫn với các bệnh lý thông thường như cảm sốt, rôm sảy, ngộ độc thực phẩm hoặc rối loạn tiêu hóa. Tuy nhiên, nếu bỏ qua những dấu hiệu này, dị ứng có thể tiến triển nặng hơn và gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của trẻ.
Vậy làm sao để nhận biết sớm dị ứng thức ăn ở trẻ? Phản ứng của bé có nguy hiểm không? Và nếu không may con bị dị ứng, ba mẹ nên xử lý như thế nào để đảm bảo an toàn cho con?
Trong bài viết này, hãy cùng Faraday tìm hiểu một cách rõ ràng và chi tiết nhất để ba mẹ có thể an tâm đồng hành cùng bé yêu trên hành trình ăn uống lành mạnh và phát triển toàn diện nhé!
1. Dị ứng thức ăn là thế nào?
Dị ứng thức ăn là tình trạng xuất hiện khi hệ miễn dịch của cơ thể phản ứng với các thành phần lạ có trong thực phẩm. Dị ứng thức ăn thường xuyên xảy ra ở trẻ có cơ địa dị ứng. Những trẻ này thường có mức độ kháng thể IgE trong máu cao hơn bình thường, có bố mẹ hoặc anh chị em cũng có cơ địa dị ứng hoặc có những triệu chứng như viêm da cơ địa, viêm mũi dị ứng, mày đay dị ứng, hen phế quản.
Các protein lạ trong thức ăn được gọi là dị nguyên (allergen). Khi những dị nguyên này được hấp thụ vào máu, chúng liên kết với kháng thể IgE, kích thích tế bào bạch cầu ưa kiềm và tế bào mast phát thải các chất hóa học trung gian như serotonin, histamin đi vào máu, gây ra các triệu chứng của dị ứng.
2. Triệu chứng nhận biết dị ứng thức ăn ở trẻ
Dị ứng thức ăn là một trong những vấn đề phổ biến mà trẻ em có thể gặp phải. Việc nhận biết sớm các triệu chứng dị ứng giúp phụ huynh có thể can thiệp kịp thời, hạn chế tình trạng nặng hơn và bảo vệ sức khỏe cho bé.
Dưới đây là những triệu chứng điển hình giúp bạn nhận biết nếu trẻ bị dị ứng thức ăn:
1. Phát ban, nổi mẩn đỏ trên da
Một trong những triệu chứng dễ nhận thấy và phổ biến nhất của dị ứng thức ăn là phát ban da. Sau khi ăn một số loại thực phẩm, trẻ có thể nổi mẩn đỏ, ngứa hoặc phát ban trên mặt, tay, cổ hoặc các bộ phận khác của cơ thể. Điều này xảy ra do hệ miễn dịch phản ứng lại với protein trong thực phẩm.
- Dấu hiệu: Mẩn đỏ, ngứa hoặc da khô, bong tróc.
2. Sưng môi, lưỡi hoặc cổ họng
Trẻ bị dị ứng thức ăn có thể bị sưng môi, lưỡi, cổ họng ngay lập tức sau khi ăn món ăn gây dị ứng. Đây là dấu hiệu nghiêm trọng có thể dẫn đến khó thở, và cần phải được xử lý nhanh chóng. Nếu bé có triệu chứng này, hãy đưa bé đến bác sĩ ngay lập tức.
- Dấu hiệu: Sưng tấy quanh miệng, lưỡi, cổ họng, hoặc cảm giác nghẹn.
3. Buồn nôn, nôn mửa, đau bụng
Dị ứng thức ăn có thể khiến hệ tiêu hóa của trẻ phản ứng mạnh mẽ, dẫn đến buồn nôn, nôn mửa hoặc đau bụng. Các triệu chứng này có thể xảy ra ngay sau khi bé ăn phải món ăn gây dị ứng.
- Dấu hiệu: Trẻ có thể cảm thấy đau bụng, khó chịu, thậm chí là tiêu chảy kèm theo nôn.
4. Tiêu chảy hoặc táo bón
Bên cạnh các triệu chứng trên, một số trẻ có thể gặp phải vấn đề tiêu chảy hoặc táo bón sau khi ăn thức ăn gây dị ứng. Điều này xảy ra khi hệ miễn dịch phản ứng và tấn công niêm mạc ruột, làm rối loạn chức năng tiêu hóa.
- Dấu hiệu: Bé có thể đi ngoài nhiều lần, hoặc phân lỏng. Đôi khi, cũng có thể gây táo bón.
5. Khó thở, thở khò khè
Khi dị ứng thức ăn xảy ra, bé có thể gặp phải các vấn đề liên quan đến hô hấp như khó thở hoặc thở khò khè. Đây là dấu hiệu nghiêm trọng của phản ứng dị ứng và có thể dẫn đến sốc phản vệ, một tình trạng cực kỳ nguy hiểm.
- Dấu hiệu: Khó thở, thở khò khè, thở rít, hoặc thậm chí không thở được.
6. Mắt đỏ, sưng hoặc chảy nước mắt
Một triệu chứng khác của dị ứng thức ăn là mắt bị đỏ, sưng hoặc chảy nước mắt. Trẻ có thể cảm thấy khó chịu, chảy nước mắt hoặc đôi khi là ngứa mắt sau khi ăn món ăn gây dị ứng.
- Dấu hiệu: Mắt sưng đỏ, có thể kèm theo ngứa hoặc chảy nước mắt liên tục.
7. Tụt huyết áp hoặc chóng mặt
Nếu trẻ bị dị ứng thức ăn nghiêm trọng, có thể xảy ra tình trạng tụt huyết áp, khiến bé cảm thấy chóng mặt, hoa mắt, mệt mỏi hoặc có cảm giác sắp ngất. Đây là triệu chứng rất nguy hiểm, cần sự can thiệp y tế kịp thời.
- Dấu hiệu: Trẻ cảm thấy chóng mặt, mệt mỏi, hoặc lả đi sau khi ăn.
Các bước xử lý khi trẻ bị dị ứng thức ăn:
- Ngừng cho bé ăn món ăn nghi ngờ: Nếu bạn nghi ngờ bé bị dị ứng với thức ăn nào, hãy dừng ngay việc cho bé ăn món đó và quan sát triệu chứng.
- Theo dõi tình trạng của bé: Nếu các triệu chứng nhẹ như phát ban hay đau bụng, bạn có thể xử lý tại nhà, nhưng nếu triệu chứng nghiêm trọng như khó thở hoặc sưng cổ họng, cần đưa bé đến bệnh viện ngay.
- Dùng thuốc chống dị ứng (theo chỉ định bác sĩ): Một số trường hợp có thể cần dùng thuốc kháng histamine để giảm các triệu chứng nhẹ. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc phải có sự chỉ định của bác sĩ.
3. Những món ăn dễ gây ra dị ứng thức ăn ở trẻ
Một số trẻ từ nhỏ đã thể hiện các biểu hiện dị ứng đối với sữa bò hoặc một số loại sữa công thức khác. Nguyên nhân của hiện tượng này là trong sữa chứa các thành phần có khả năng khiến cơ thể của bé phản ứng không thích ứng.
Ngoài ra, tình trạng dị ứng thức ăn ở trẻ cũng có thể xảy ra khi bé tiêu thụ các thực phẩm chứa các thành phần dễ gây dị ứng. Cụ thể, những loại thực phẩm như hạt nhân, đậu phộng, tôm, trứng, hải sản thường được xem xét.
Một số trẻ có thể phản ứng dị ứng với thực phẩm thông thường như việt quất, cà chua, khoai tây. Trong khi đó, một số khác có thể phản ứng với các thành phần trong thức ăn sau quá trình chế biến, phổ biến nhất là mù tạt hoặc mì chính. Hoặc trẻ cũng có thể phản ứng với các chất phụ gia khác như salicylate, benzoat.
4. Xử lý khi trẻ gặp vấn đề dị ứng thức ăn
Nguyên tắc cơ bản trong điều trị dị ứng thức ăn ở trẻ là xác định các dị nguyên gây ra tình trạng này và tránh tiếp xúc với chúng. Điều này đòi hỏi thay đổi thói quen ăn uống của trẻ và tăng cường sự cẩn trọng trong việc lựa chọn thức ăn.
Khi nghi ngờ về dị ứng thức ăn ở trẻ, quan trọng nhất là cha mẹ cần tìm kiếm ý kiến của bác sĩ chuyên khoa dị ứng. Bác sĩ có thể thực hiện các cuộc kiểm tra, hỏi lịch sử bệnh và thậm chí tiến hành các xét nghiệm đặc biệt như test dị nguyên trên da hoặc xét nghiệm máu để xác định chắc chắn thức ăn gây ra dị ứng.
Khi đã xác định dị ứng thức ăn, quá trình điều trị cần bắt đầu ngay lập tức và chủ yếu tập trung vào hai biện pháp chính:
- Loại trừ thức ăn gây dị ứng khỏi chế độ ăn của trẻ: Việc loại trừ các thực phẩm gây dị ứng khỏi chế độ ăn của trẻ là biện pháp quan trọng nhất, giúp giảm mức độ và ngăn chặn sự tái phát của các phản ứng dị ứng.
- Sử dụng các loại thuốc điều trị phù hợp cho tình trạng dị ứng: Phụ huynh không nên tự y áp dụng các loại thuốc mà không có sự tư vấn hoặc hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa. Việc này quan trọng để đảm bảo rằng phương pháp điều trị là an toàn và hiệu quả cho trẻ.
5. Phòng ngừa dị ứng thức ăn ở trẻ như thế nào?
Để ngăn chặn tình trạng dị ứng thức ăn ở trẻ, cha mẹ có thể thực hiện theo các nguyên tắc dưới đây:
- Loại bỏ thức ăn có khả năng dị ứng khỏi chế độ ăn của trẻ: Dựa trên kinh nghiệm thực tế, nếu có thành viên trong gia đình hoặc người thân của bé có dị ứng với một loại thức ăn nào đó, hãy loại bỏ nó khỏi chế độ ăn của bé. Hạn chế tiếp xúc của bé với các thức ăn có nguy cơ gây dị ứng.
- Cẩn trọng với thực phẩm của trẻ: Do hệ tiêu hóa của trẻ nhỏ chưa phát triển đầy đủ, việc lựa chọn thực phẩm cần đảm bảo sạch sẽ và an toàn. Tránh sử dụng thực phẩm chế biến sẵn hoặc thực phẩm không có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng.
- Tránh các thực phẩm có nguy cơ gây dị ứng: Nhiều thực phẩm như hải sản, tôm, cua, động vật thân mềm có khả năng gây dị ứng cao. Nếu bé có cơ địa dị ứng, tránh cho trẻ sử dụng những loại thực phẩm này.
- Tăng cường hệ miễn dịch của cơ thể: Dị ứng thức ăn thường xuất hiện khi trẻ còn nhỏ và hệ miễn dịch chưa mạnh mẽ. Vì vậy, để phòng ngừa dị ứng tốt nhất hãy đảm bảo rằng trẻ được cung cấp đủ dinh dưỡng để phát triển khỏe mạnh. Sức đề kháng tốt sẽ giúp trẻ chống lại hiệu ứng của những thực phẩm mà cơ thể không dung nạp được. Điều này làm cho quá trình điều trị dị ứng thức ăn ở trẻ trở nên đơn giản hơn và không gây ra tác dụng phụ.